Als twintiger was ik ‘de zus van’. Vóór die tijd was ik dat ook al, maar niemand noemde mij zo. Tot mijn broer een groepje begon. Die mannen deden dat niet slecht, ze mochten al eens de plas oversteken of in De Zevende Dag het gezicht van Linda De Win opluisteren. Vanaf toen bestond ik voornamelijk bij de gratie van mijn bloedband. Mensen trokken aan mijn mouw om een gesigneerde poster of een backstagepas te versieren, en niet het meisje dat in die uitgerekte mouw zat. Maar heel erg vond ik dat niet. Sinterklaas spelen zonder schimmel tussen de benen is best plezant. Dat mijn nieuwe lief meer uitpakte met mijn broer dan met mijn schone ogen voelde wat vreemd, maar ik heb er nooit een punt van gemaakt. In de zak en dumpen. Stoute piet!
Sinds de groep is opgedoekt, ben ik sinterklaas af. Ik heb mijn eigen naam terug, en mijn huidige lief aait mij liever dan de krullen van mijn broer. Toch voel ik me meer dan ooit gebruikt. Terwijl ik vroeger op vriendelijk verzoek cadeautjes uit mijn mouw mocht schudden, worden ze vandaag ongevraagd uit mijn zakken gesleurd. Het ergste is dat ik het meestal niet in de gaten heb, tot het weer eens te laat is. En ik ben niet de enige. Iedereen die wel eens rondslentert op sociale media is een potentieel slachtoffer. Van de allesziende marketingmachine, uiteraard, maar ook gewoon van Jan en Jeanine.
Jan en Jeanine zijn vage bekenden, soms zelfs volstrekt vreemden, die dikke vrienden met je willen worden op Facebook, Twitter of LinkedIn. Ze halen je de pieren uit de neus om die daarna ongegeneerd aan hun eigen lijn te hangen. Een beetje porren, 10 dikke duimen – de likes van vandaag zijn de ellebogen van gisteren – en een paar praatjes later hebben ze de code om je werk en je leven te kraken. Zeker als je zelf iemand bent die weigert om cynisch te worden en blijft geloven dat die curieuzeneuzen echt niet alleen een smalend lachend duiveltje op hun schouders hebben zitten. Het is een kwaliteit waarmee men vandaag helaas vaak in het eigen vel snijdt. Want dan gaat die eenzame Jan er ineens met je lief vandoor of kaapt doodbrave Jeanine zonder verpinken dat interessante tweedehandsje voor je neus weg. Eigen schuld, dikke bult, en plots kennen Jan en Jeanine je van haar noch pluimen, of enkel vaag, van gezicht.
Het dwangmatige zoeken naar succes in combinatie met de digitalisering maakt dat sommigen ongecontroleerd en ongegeneerd aan het stelen slaan. Woorden, beelden, werk, identiteit: door de lage drempel lijkt het allemaal gemeengoed geworden, de mensen die erachter zitten verwaarloosbaar. Alles is transactie, met likes en retweets als ogenschijnlijk geldige argumenten voor een aandeel in de winst. Sla er de handleidingen voor succesvol netwerken maar op na: ‘Volg interessante mensen op social media en like hun posts zodat je zo veel mogelijk opvalt. Je weet nooit wanneer je ze nog eens kunt gebruiken.’
Gebruiken. Anderen. Om linken te leggen, te weten te komen en door te stoten. Het geluk ligt bij de ander. Wie genoeg liket krijgt lekkers. Haast je, want op is op. De goedheilig man moest het horen.
a little bit of soap 